English
Dutch
Sinds januari 2024 is het in Nederland verplicht om voor alle nieuwe zonneparken, windturbines en batterijen met een vermogen van meer dan 1MW een Realtime Interface te installeren. Hierdoor kan de netbeheerder bij acute congestie direct ingrijpen en het net beschermen tijdelijk het vermogen van de installatie te verlagen. Bekijk hieronder wat dit voor u betekent.
De Realtime Interface (RTI) is een technisch raamwerk gedefinieerd door Netbeheer Nederland
dat real-time communicatie en coördinatie tussen energieproducenten en netbeheerders mogelijk maakt. De RTI is in samenwerking ontwikkeld door netbeheerders, marktpartijen en verschillende belanghebbenden binnen de Nederlandse energiesector en is sinds 1 januari 2024 verplicht van kracht voor alle nieuwe zonne, wind en batterij-installaties met een capaciteit tussen 1 en 50 MW (geclassificeerd als type B onder de RfG-code).
De primaire functie ervan is om netbeheerders in staat te stellen de stroomproductie van de installaties direct te controleren en te beperken in tijden van acute netcongestie. Met andere woorden: het is een “noodstop” om het elektriciteitsnet te beschermen. Ontdek hieronder het wettelijke kader, de voordelen, het technische ontwerp en wat u moet installeren om te voldoen:
Het ontstaan van de Realtime Interface is geworteld in de Europese wetgeving, met name via Verordening (EU) 2016/631 van de Commissie, uitgegeven in april 2016. Deze verordening, bekend als de
Requirements for Generators (RfG), heeft tot doel de vereisten voor netaansluiting voor stroom te standaardiseren -productie-eenheden in de hele Europese Unie. Deze verordening maakt deel uit van de bredere strategie van de EU om duurzame energie te bevorderen, de energiezekerheid te vergroten en een eengemaakte energiemarkt te ontwikkelen.
In de RfG specificeert artikel 14.2(b) met betrekking tot Type B-eenheden (1 tot 50 MW capaciteit) dat netbeheerders een interface nodig kunnen hebben om de output van deze eenheden op afstand te controleren in geval van ernstige instabiliteit. De netbeheerders moeten hun eisen specificeren.
In Nederland zijn die eisen ontwikkeld door Netbeheer Nederland onder de naam ‘Realtime Interface’.
Kijk alle details en specificatie.
Het RTI is een antwoord op de uitdagingen die ontstaan door de toenemende integratie van hernieuwbare energiebronnen in het net, waardoor de onvoorspelbaarheid en complexiteit van het netbeheer zijn toegenomen. Een van de grootste uitdagingen is netcongestie: de vraag naar elektriciteitstransmissie overtreft de capaciteit van het elektriciteitsnet.
Als je de capaciteitskaart
bekijkt die Netbeheer Nederland beschikbaar heeft gesteld, zie je dat het grootste deel van het land oranje of rood gekleurd is, wat betekent dat er geen transportcapaciteit beschikbaar is. Als gevolg hiervan plaatsen netbeheerders (DSO’s) in sommige regio’s nu direct nieuwe aansluitingen of netverzwaringen op een
wachtlijst.
Door het verplicht stellen van een RTI kan de netbeheerder echter inzicht en controle krijgen over energiestromen en aansluitingen. Doordat de netbeheerder nu over een ‘noodrem’ beschikt, kan hij de reservecapaciteit op het net eerder vrijgeven. Hierdoor ontstaat er meer aansluitcapaciteit.
Andersom is het ook het geval. Als er minder capaciteit op het net is dan verwacht, kan de netbeheerder het signaal afgeven dat de installatie meer stroom mag leveren dan vooraf afgesproken.
De huidige netaansluitingen van opwekkingsinstallaties zijn vaak beperkt tot vijftig tot zeventig procent van het piekvermogen. De RTI dient dus niet alleen als noodrem, maar ook als extra groen licht.
Bekijk de live capaciteitskaart.
De versie 1.0 van de Realtime interface bestaat uit een customer endpoint en een DSO endpoint. Deze worden op locatie met elkaar verbonden door een fysieke ethernetkabel. De communicatie tussen beide eindpunten vindt plaats volgens het IEC-61850 protocol.
Met deze opstelling kan de DSO een stuursignaal sturen om de opweksinstallatie terug te schakelen wanneer dat nodig is.
De RTI staat los van de balanceringsmarkten. Met de
Teleport Gateway
kunt u echter zowel aan de RTI-eisen voldoen als deelnemen aan de markten. Indien gebruik wordt gemaakt van de RTI volgt een vergoeding. De mogelijke vergoeding vanuit de congestiesmarkten voor de day-ahead market (zoals GOPACS) staat los van de RTI-vergoeding.
Klik op het diagram om het te vergroten.
Als bedrijfseigenaar met een nieuwe of grotere aansluiting in categorie B (1-50 MW), ben je verplicht om een gecertificeerd customer endpoint te hebben. Dit geldt zowel voor energieopwekking als voor energieopslagsystemen (batterijen).
De netbeheerder moet zijn eigen endpoint hierop aansluiten. Vervolgens wordt de nieuwe installatie in gebruik genomen.
De Teleport Gateway is het eerste gecertificeerde customer endpoint met RTI-functionaliteit. Het voldoet aan alle wettelijke eisen en is samen met de Nederlandse netbeheerders ontwikkeld. De kritische datastromen worden beveiligd verzonden. Gecertificeerd door de onafhankelijke autoriteit DNV heeft de Teleport ook de principes van het European Network for Cyber Security in zijn ontwerp verwerkt.
Ontdek de Teleport, uw RTI-compatibele oplossing voor asset sturing.
(Her)bekijk gratis ons webinar over de Realtime Interface. Deze 60 minuten durende sessie wordt gepresenteerd door Paul Mignot, CEO van Withthegrid, met belangrijke sprekers van Netbeheer Nederland en Groendus. Zij delen hun expertise over het RTI-regelgevingskader, de technische aspecten, de voordelen voor opwekkers en geven praktisch advies om uw installatie aan de eisen te laten voldoen.
Als uw DSO een RTI heeft aangevraagd, kunt u als volgt aan de slag:
U kunt uw aanvraag beginnen door een uitgebreid inzicht te krijgen in de vereisten van de RTI en de bijbehorende kosten. Om u te helpen hebben we alles wat opwekkers moeten weten op een rij gezet in deze gratis whitepaper.
Meer gedetailleerde informatie vindt u direct op de websites van uw DSO (Stedin,
Enexis,
Liander).
In de inkoopruimte van uw transformatorstation reserveert u de benodigde fysieke ruimte voor de RTI-infrastructuur. Op uw locatie moet er een stopcontact van 230 V aanwezig zijn en voldoende ruimte om de weerbestendige (IP65) behuizing van het customer endpoint (250x375x175 mm) aan de muur te installeren. Er is ook stroomvoorziening vereist voor het DSO endpoint en het is de verantwoordelijkheid van de opwekker om deze te leveren.
De Teleport Gateway is een gecertificeerd customer endpoint dat in samenwerking met netbeheerders is ontwikkeld, uitvoerig getest en gecertificeerd door DNV.
Naast compliance kan de Teleport uw energiehandelaar of PPA afnemer ook de controle geven over uw installatie, waardoor deelname aan balanceringsmarkten (zoals TenneT onbalansmarkt) mogelijk wordt.
Neem contact met ons op om aan de slag te gaan met Teleport.
De laatste stap bestaat uit het in bedrijf stellen van de verbinding met de RTI en het verifiëren dat het apparaat volledig operationeel is en correct is aangesloten op het endpoint van de DSO. Deze laatste controle garandeert volledige naleving en operationele gereedheid.
Als de bovenstaande stappen complex lijken of u te weinig middelen heeft, kan Withthegrid u ondersteunen met RTI-projectmanagement.
Waarom introduceert Netbeheer Nederland de Realtime Interface?
Netbeheer Nederland: “Met de energietransitie is een grootschalige opkomst zichtbaar van duurzame opwekinstallaties in de distributienetten van de regionale netbeheerders. Deze ontwikkeling zorgt voor teruglevering van grote vermogens op netdelen die hier oorspronkelijk niet voor zijn ontworpen. Dit heeft reeds op veel plekken geleid tot congestieproblematiek en transportbeperkingen”. Het doel van de interface is om samenwerking tussen opwekkers en netbeheerders mogelijk te maken bij het vergroten en beter benutten van transportcapaciteit en het veilig in stand houden van het elektriciteitsnetwerk.
Voor welke systemen is de RTI verplicht?
De RTI is verplicht voor alle nieuwe terugleververbindingen of bestaande verbindingen die een capaciteitsverhoging aanvragen, met een vermogen tussen 1 en 50 MW. Dat is categorie B van de Europese Requirements for Generators (RfG).
Daartoe behoren ook energieopslagsystemen. In een later stadium zal de RTI van toepassing zijn op andere categorieën (A, C en D) en op bestaande aansluitingen. U kunt echter al vrijwillig een RTI aanvragen.
Kan de netbeheerder mijn installatie afschakelen?
Onder bepaalde omstandigheden, zoals bij acute netcongestie, kan de netbeheerder een opwekkingsinstallatie uitschakelen.
Mocht dit toch gebeuren, dan is er een compensatie hiervoor.
Welke functionaliteiten moet de RTI hebben?
De opwekker moet een customer endpoint installeren dat het stuursignaal van de DSO kan ontvangen en verwerken in overeenstemming met IEC-61850.
Als aangesloten partij is het wenselijk (maar niet verplicht) dat deze functionaliteit wordt gecombineerd met de aanvullende stuursignalen om te kunnen participeren in de balanceringsmarkten van TenneT.
Waar bestaat een customer endpoint uit?
De customer endpoint bestaat uit:
• Een controller (zoals de Teleport) om het signaal van de netbeheerder te ontvangen, te verwerken en naar de opwekkingscentrale(s) te sturen.
• Een meetsysteem om de belasting op het overdrachtspunt te kunnen meten.
• Connectiviteit, zodat verplichte cybersecurity-updates kunnen worden.
Wat is de juridische grondslag voor de RTI?
Artikel 14.2, onderdeel b, van de European RfG wetgeving:
“Type B power-generating modules shall fulfill the following requirements in relation to frequency stability: the relevant system operator shall have the right to specify the requirements for further equipment to allow active power output to be remotely operated.”
Wie is verantwoordelijk voor de RTI?
De netbeheerder is verantwoordelijk voor het DSO endpoint. De klant is verantwoordelijk voor het customer endpoint en de kabel naar het DSO endpoint.
Wie betaalt de RTI?
Alle apparatuur vanaf het net tot en met het aansluitoverdrachtspunt is eigendom van de netbeheerder (inclusief het DSO endpoint). Alles vanaf dit punt binnen de verbinding (‘inkoopruimte’) is eigendom van de generator (aangesloten partij). De opwekker is dus verantwoordelijk voor het leveren van een functionerend customer endpoint en de Ethernet-kabel.
Hoe installeer ik Teleport als customer endpoint?
De Teleport kan meer dan 300 assetprotocollen verwerken, waaronder de meest gebruikte PV-parkcontrollers, windturbinesystemen en batterijsystemen. Hier is de volledige lijst met compatibele assets.
Neem contact met ons op om uw Teleport te verkrijgen.
Waar installeer ik het customer endpoint?
Op een voor de aangesloten persoon logische en veilige plek van waaruit verbinding gemaakt kan worden met het DSO endpoint. In het afgesloten gedeelte van de middenspanningsruimte.
Wie gaat dit voor mij installeren?
De aangeslotene moet zorgdragen voor de aanschaf en installatie van het customer endpoint. In sommige gevallen zal de DSO hiervoor zorg moeten dragen.
Hoe zie ik dat de RTI is geactiveerd door de netbeheerder?
De Teleport maakt automatisch een logboek aan van alle activeringen die door de netbeheerder zijn uitgevoerd. Indien er een data koppeling bestaat tussen de Teleport en de systemen van de aangeslotene en/of de energiehandelaar, zullen die logs ook in die systemen beschikbaar zijn.
Hoe verhoudt het schakelen door de netbeheerder zich tot het schakelen voor andere zaken zoals de balanceringsmarkten van TenneT?
Deze zaken staan los van elkaar. Direct sturen door de regionale netbeheerder heeft echter voorrang op iedere ander stuursignaal. De Teleport kan dit duidelijk onderscheiden.
Krijg ik een vergoeding als de RTI wordt geactiveerd?
De opwekker krijgt een vergoeding als de netbeheerder gebruik maakt van de RTI. De omvang en wijze zijn afhankelijk van het toepassingskader.
Hoe ziet het vergoedingsprocess eruit?
De aangeslotene moet een overzicht geven van de gemiste opgewekte elektriciteit en de gederfde inkomsten. De Teleport kan hiervoor de benodigde brondata genereren.
Hoe maak ik bestaande opwekkingsinstallaties geschikt voor de RTI?
Veel PV-omvormers, zelfs hele oude, zijn al ingesteld om te worden bestuurd door een gecentraliseerd besturingssysteem. Ze bieden een standaard communicatieprotocol met registers die opdrachten kunnen ontvangen. Controleer de compatibiliteit in de producthandleiding of in het document dat het communicatieprotocol beschrijft. De Teleport is al gekoppeld aan tientallen merken en honderden typen.
Hoe zit het met een locatie met meerdere opwekkingsfaciliteiten (zon, wind, batterij gecombineerd), hoe gaat het customer endpoint daarmee om?
De netbeheerder stuurt een kader naar de opwekinstallatie. Hoe dat gerealiseerd wordt, is aan de aangeslotene. Bijvoorbeeld of de zonne-energie wordt beperkt of de batterij wordt opgeladen. De Teleport kan dit differentiëren op basis van de eisen van de klant. Tijdens de inbedrijfstelling worden deze parameters bepaald.Op die manier wordt de RTI geïmplementeerd volgens alle eisen en op de meest gunstige manier voor de aangeslotene.
Mag het customer endpoint toegankelijk zijn via internet?
Het customer endpoint is mogelijk niet rechtstreeks toegankelijk via internet, maar alleen via beveiligde toegang.
Hoe wordt cybersecurity gewaarborgd?
• Wachtwoorden moeten uniek en sterk zijn, gebaseerd op sectie 5 NIST SP 800-63B.
• Er moet een proces zijn om beveiligingsupdates op afstand op de Realtime Interface te implementeren. Het volgende moet worden gecontroleerd: lijsten met kwetsbaarheden, meldingen van fabrikanten en nieuwe release-opmerkingen. Patches en updates moeten onmiddellijk na compatibiliteitstests worden geïmplementeerd.
• Cybersecurity-trainingen moeten worden gevolgd door de beheerders van de customer endpoints.
• De Teleport en de processen voldoen aan deze eisen.
Welke andere beveiligingseisen zijn er nodig?
ISO 27001 is wenselijk voor gegevensbescherming en aanvullende eisen zoals gesteld door het European Network for Cybersecurity (ENCS).
Wat moet de tijdsnauwkeurigheid zijn?
Er is een maximale deviatie van 10 seconden toegestaan.
Waar kan ik de specificaties van de RTI vinden?
Omdat het een landelijke standaard is, worden de specificaties gepubliceerd op de website van Netbeheer Nederland.
Hoe controleert het customer endpoint de opweksfaciliteiten?
De functionaliteit van de Realtime Interface is gebaseerd op het uitlezen van de vermogens en spanningen op het overdrachtspunt en de mogelijkheid om stuursignalen (setpoints) te versturen. In de meeste gevallen zal de communicatie plaatsvinden via een protocol zoals Modbus RTU of Modbus TCP. De Teleport heeft al de meeste protocollen van veelgebruikte opwekkingsinstallaties in zijn asset bibliotheek.
Hoe komt de netbeheerder aan meetgegevens?
De meetgegevens worden door het DSO endpoint opgevraagd en naar de netbeheerder verzonden. Indien de opweksinstallatie dichtbij het overdrachtspunt staat (rekening houdend met kabelweerstanden) en er weinig eigenverbruik is (impact op vermogen), kunnen de meetgegevens van de opwekkingsinstallatie direct gebruikt worden (mits deze voldoen aan de juiste meetklasse).
Welke klasse moeten de meetgegevens hebben?
Meetgegevens moeten een klasse 1 nauwkeurigheid hebben in lijn met IEC-61869.
Kan het customer endpoint voor de RTI ook zonder aparte meter gebruikt worden?
Het customer endpoint voor de RTI kan ook zonder aparte losstaande meter gebruikt worden indien de opwekinstallatie aan de meetklasse voldoet en deze representatief is voor het gedrag op het overdrachtspunt.
Hoe zit het met de aansprakelijkheid van de meetgegevens?
De DSO en de opwekker zijn ieder individueel aansprakelijk voor de kwaliteit van de meetdata en de daaruit eventueel voortkomende schade.
Welk type stuurcommando’s (setpoints) moet de customer endpoint kunnen verwerken?
• Maximale opgewekte vermogen in % en als absolute waarde [MW] en het maximale geconsumeerde vermogen in absolute waarde [MW].
• Blindvermogen in [MVAr].
• De reden waarom een setpoint is verstuurd.
Welke meetgegevens moet het customer end point kunnen uitlezen?
Actueel vermogen in MW, Actueel blindvermogen in MW, Actuele spanning op alle fasen in kV, Actuele stroom op alle fasen in A.
Wat gebeurt er als de verbinding is verbroken (safe-mode)?
Om onnodige inperking van de installatie te voorkomen is een fail-safe logica geïmplementeerd:
• Wanneer er na een vastgestelde periode geen communicatie meer mogelijk is tussen het customer end point en het DSO endpoint, dient het opgewekte vermogen teruggeschakeld te worden. De vastgestelde periode en het safe-mode setpoint is van tevoren bepaald.
• De DSO kan op afstand deze safe-mode setpoints in MW en % uitlezen en instellen.
• Wanneer communicatie hersteld is, moeten de 15 minuten gemiddelde, minimum en maximum vermogenswaarden van de afgelopen 8 uur verstuurd worden.
Moeten metingen direct worden doorgestuurd?
De DSO bepaalt met welke frequentie meetsignalen automatisch verstuurd worden (integrity reports). Daarnaast kan de DSO instellen dat het metingen ontvangt bij een wijziging van metingen (bijvoorbeeld wanneer vermogen of spanning wegvallen) (data change).
Wat is de beschikbaarheid van het customer endpoint?
Het customer end point moet een beschikbaarheid hebben van minstens 99% van de tijd gemeten over een periode van 6 maanden conform IEC-60870-4 class A1. Daarnaast dient de DSO de status van de customer end point te kunnen ophalen.
Wat zijn de benodigde reactietijden?
Communicatie tussen de endpoints mag niet meer dan 4 seconden duren. De maximale reactietijd tussen de asset en het customer end point verschilt per use case. Voor de eerste use cases (acute congestie) voldoen o.a. de reactietijden inherent aan Modbus RTU en Modbus TCP procotollen. De tijd om op te starten na verschillende type onderbrekingen mag max. 3 minuten duren.
Ontvang uw gratis RTI-gids
In dit whitepaper vindt u alles wat u moet weten over de RTI – van de juridische basis tot technische details en uitvoerbare stappen voor naleving.
Ontdek de technische grondslagen van RTI, cyberbeveiligingsmaatregelen en praktische toepassingen.
Ontdek waar de wettelijke basis van RTI vandaan komt.
Als u uw project wilt bespreken of gewoon meer wilt weten over de RTI, vult u het onderstaande formulier in. Ons team neemt binnen 1 werkdag contact met u op.
Of neem direct contact op met Shohib Kabir
shohib@withthegrid.com
+31 (0)6 14 42 59 85