Stroomnet vol: wat nu?
Article ‘Stroomnet vol: wat nu?,’ originally published on LikedIn by Founder and CEO Paul Mignot. The original content can be found here.
TL:DR Het stroomnet is vol. Steeds meer mensen zullen er last van krijgen. Netbeheerders zullen met man en macht de capaciteit van het net gaan uitbreiden. Maar dat is niet voldoende. Vraag en aanbod zal moeten worden gematcht. Daarvoor is real-time inzicht in de netten essentieel. Gezien het een breed maatschappelijk onderwerp is, moet de sector meer, beter en collectief gaan communiceren.
Inleiding
De nieuwsberichten dat het stroomnet vol raakt vliegen ons om de oren (Parool 24 juni 2021, Solar Magazine 22 april 2021, Solar Magazine 9 juli 2020, Duurzaam nieuws 24 juni 2019, AD 16 april 2018). Een vol stroomnet betekent dat er geen aansluitingen bij kunnen komen. Denk aan nieuwe aansluitingen voor nieuwbouwwijken en industrie. Maar ook bestaande aansluitingen kunnen niet ‘verzwaard’ worden. Dit is o.a. nodig voor elektrisch koken, laadpalen, het gebruik van een warmtepomp of het aansluiten van een zonnepark. Allemaal zaken die we inzetten om van aardgas af te komen. Willen we onze duurzaamheidsdoelstellingen behalen, dan is het essentieel om het elektriciteitsnet uit te breiden met voldoende capaciteit.
Hoe is de situatie
Netbeheer Nederland houdt voor alle netbeheerders bij (de 7 regionale + TenneT) waar er congestie is. Het is inmiddels bijna zoeken naar de gebieden waar er geen beperkingen zijn.
- Transparant: (nog) geen transportschaarste
- Geel: transportschaarste dreigt, er geldt een aangepast offerteregime
- Oranje: vooraankondiging structurele congestie bij ACM
- Rood: structureel congestie, nieuwe aanvragen voor transport worden niet gehonoreerd
Op Twitter wordt elke wijziging van de congestiekaart nauwlettend in de gaten gehouden:
Wat komt er nog op ons af?
Elektrificatie zal verder doorzetten wat ervoor zorgt dat congestieproblemen verder zullen toenemen. Sterker nog, de problemen komen met steeds hogere snelheid op ons af. Hieronder is de groei van enkele veroorzakers van congestie afgebeeld. De mate waarin zij bijdragen verschilt. Ze hebben immers een verschillend verbruiksprofiel. Wat ze gemeen hebben is dat ze een nieuwe (hogere en op andere momenten) belasting vormen op het elektriciteitsnet. Hier is het oorspronkelijke elektriciteitsnet niet op ontworpen.
Laadpalen
Warmtepompen
Elektrisch Koken
Zonnepanelen
Als congestieproblemen in het nieuws komen is dat meestal in combinatie met zonneparken of zonnedaken. De groei is de laatste jaren dan ook enorm geweest.
De groei van zonneparken en zonnedaken wordt gestimuleerd door SDE-subsidie. Door te kijken naar recent toegekende subsidies, is het mogelijk een schatting te maken van het aantal zon-installaties dat er nog bij zal komen. In de laatste ronde van de SDE (SDE 2020 ronde II) is meer dan 3,5 GWp toegekend. Een record.
Er is nu een totaal projectportfolio van 12,5-13 GWp wat kan leiden tot een ruime verdubbeling van het geïnstalleerd vermogen zonne-energie. Vraag is wat hiervan gerealiseerd gaat worden?
Polder PV 9 juni 2021
Conclusie: het probleem van congestie verdwijnt niet vanzelf. Er moet iets gedaan worden.
Hoe lossen we dit op?
In hoofdlijnen zijn er twee manieren om dit op te lossen. Meer capaciteit in de netten of het matchen van vraag en aanbod. Dit wordt ook wel flexibiliteit genoemd. De meeste aandacht zal de komende jaren hiernaartoe gaan.
De crux van de energietransitie: verzwaren van netten, matchen van vraag en aanbod en de mensen vinden om het werk gedaan te krijgen.
Meer capaciteit oftewel verzwaren
De meest gebruikelijk manier om capaciteitsknelpunten op te lossen is om het net te verzwaren. Dit betekent transformatoren of kabels geschikt maken voor hogere capaciteit. Het nadeel is dat dit niet alleen duur is, maar bovenal ook heel veel tijd kost. Tijd die er in veel gevallen niet is. Het bouwen van een nieuw station (ontwerp, vergunning aanvragen, bouwen, etc.) kan meerdere jaren in beslag nemen en op bezwaren stuiten van de omgeving. Al die tijd kunnen huishoudens en bedrijven niet verder gaan met hun plannen. Een duidelijke rem op economische groei en verdere verduurzaming.
Alle netbeheerders zijn volop bezig met verzwaren. Hun investeringsplannen worden elke twee jaar met de ACM gedeeld via KCD-rapporten. In deze rapporten staat gedetailleerd beschreven waar ze de komende tijd knelpunten zien en welke ze wanneer gaan aanpakken. Hieronder twee voorbeelden van Alliander en Enexis (de netbeheerders met de meeste rode vlekken op de kaart). De lijst is lang en gaat vele pagina’s door. En als je bedenkt dat elke regel in die lijst een uitvoerig project is, besef je pas hoe groot de uitdaging is. Over het tekort aan technisch personeel nog niet eens gesproken (mogelijk dat hier een volgend artikel aan wordt gewijd).
Vraag en aanbod matchen
Een van de redenen voor het capaciteitstekort is dat het aanbod van elektriciteit niet op de tijdstippen en locaties plaatsvindt dat er vraag is en het nog heel duur en beperkt mogelijk is om elektriciteit op te slaan. Een voorbeeld is zonne-energie die ‘s middags wordt opgewekt. Het net in een woonwijk kan de aanbodpiek overdag niet aan. Dat terwijl er ‘s nachts geen energie wordt opgewekt en juist dan o.a. elektrische auto’s worden opgeladen en een vraagpiek ontstaat. Als vraag en aanbod meer op elkaar afgestemd worden, wordt de belasting op het elektriciteitsnet verlaagd en kunnen meer zonnepanelen en elektrische auto’s aangesloten worden.
Er gebeurt reeds veel op dit vlak.
- Variabele elektriciteitstarieven: Leveranciers zoals NieuweStroom en EnergyZero hebben tijdafhankelijke elektriciteitsprijzen. Zo stimuleren ze klanten om hun elektriciteitsverbruik te verschuiven naar momenten van veel aanbod (dan zijn de prijzen ook laag).
- Handelsplatformen: Platformen zoals ETPA, Jedlix proberen met prijsprikkels vraag en aanbod verder op elkaar te matchen. Met Jedlix bijvoorbeeld zorg je dat je auto automatisch laadt bij lagere tarieven.
- Congestieplatformen: Het door de netbeheerders opgezette platform Gopacs probeert lokale congestieproblemen inzichtelijk te maken en grootverbruikers te laten bieden om dat congestieprobleem op een specifieke locatie op te lossen.
- Real-time inzicht: Alle netbeheerders zijn bezig om hun inzicht in congestie in het net te vergroten. Momenteel hebben zij maar beperkt real-time inzicht in waar zich problemen voordoen. Samen met Crest hebben wij een oplossing ontwikkeld om dit real-time inzicht snel te vergroten.
Conclusie
Er is werk aan de winkel! De komende jaren zullen er nog velen schoppen de grond in gaan om netten te verzwaren en zullen we veel initiatieven zien om vraag en aanbod op elkaar te matchen. Daarnaast zal er naar de volgende aspecten gekeken moeten worden:
- Netbeheerders zullen nog meer op de voorgrond moeten treden en toelichten waarom ze iets doen (en waarom ze iets niet kunnen doen).
- De overheid moet nadenken over een ander reguleringsstelsel. Hier liggen kansen om om de problemen op een effectieve en kostenefficiënte manier (deels) op te lossen. Denk aan: een aansluittarief gebaseerd op hoe vlak je afnamepatroon is.
- Er zal overwegen moeten worden netbeheerders toe te staan elektriciteit in hun net te laten bufferen door gebruik van batterijen.
- Marktpartijen en netbeheerders zullen nog meer gezamenlijk moeten optrekken om congestie aan te pakken.
- We zullen begrip moeten opbrengen dat het ontzettend veel werk is en het niet allemaal morgen geregeld is.
Over Withthegrid
Als je het hele artikel hebt gelezen: Dank! Misschien vind je het ook interessant om meer over Withthegrid te lezen.
Withthegrid ondersteunt eigenaren en beheerders van energienetten en dienstverleners met een asset monitoring platform. Hiermee kunnen krijgen ze real-time inzicht in de status van hun netten en kunnen ze werkzaamheden sneller en goedkoper uitvoeren. Inmiddels werkt Withthegrid voor beheerders van elektriciteit-, gas-, warmte- en waternetten. Oplossingen zijn bijvoorbeeld:
Get in touch!
Did this blog raise any questions? Is there something the Withthegrid team can help you with? Either click ‘learn more’ to get to know more about the team, or hit the contact us button down below!